Muzaffer Ertürk’ün hazırlayıp sunduğu “Dost Türküler” programı, bu sabah TRT Müzik TV kanalında yayımlandı. Karadedeli 45 dakika süren programda yarenleri ile birlikte Uşak’ın türkülerini sazı ve sözü ile seslendirdi.
Aynı zamanda Uşak türkülerini derleme özelliği ile de tanınan Karadedeli, programda “Ördeğime kaz diyorlar” adlı Uşak türküsünün öyküsünü anlattı. Oldukça ilginç olan öykü şöyle:
“Bir zamanlar Uşak’ta yaşayan 14 yaşındaki bir genç, kendi gibi yaşı küçük olan güzel bir kıza sevdalanır. Ama çok küçük oldukları için aileleri evlenmelerine izin vermez.
Bunun üzerine genç aşıklar kaçmaya karar verirler ve kaçarlar. Tabi aileleri jandarmayla peşlerine düşer ve küçük aşıkları bulurlar. Kızın ailesi 14 yaşındaki küçük aşıktan şikayetçi olur. Çocukta hapse atılır.
Mahpusta kıdemli ve kurt mahkumlar, çocuğun bu haline hem üzülürler hem de onu işletmekten geri kalmazlar.
“Evlat senin kurtuluşun yok. Sen idamlıksın. Mahkemede kesin idam karar verirler, seni asacaklar” gibi sözlerle zavallı çocuğun moralini iyice bozarlar. Çocukta idam edileceğine eni konu inanır.
Mahkeme gününü beklerken her gün dudaklarından şu türkü dökülür:
Ördeğime kaz diyorlar,
Şu feleğe yaz diyorlar,
Kime derdimi söylesem a kız,
Bu dert sana az diyorlar,
Gurbet, gurbet gez diyorlar.
Şu dağların başınayım,
Yüzüğünün kaşındayım,
Bana idamlık diyorlar a kız,
Daha on dört yaşındayım
Ölesiye peşindeyim.
Bülbülyuvan yıkıldı mı?
Yavruların döküldü mü?
Doğru söyle sevdiceğim a kız
Yar dillerin tutuldu mu?
Kız dillerin tutuldu mu?
Çocuk bu yanık türküyü her gün söyleyince, mahpushaneye yakın bir lojmanda oturan bir savcının eşi türküden çok etkilenir ve savcı eşine çocuğun durumunu araştırmasını ve yardımcı olmasını ister.
Eşini kıramayan savcı, bir araştırır ki, çocuğunun suçu sadece kız kaçırmaktır. İdamlık falan değildir. Eski mahkumların zavallı çocuğa bir oyunudur bu. Savcı, aracı olur. Kızın ailesi ile görüşür, aile şikayetlerinden vazgeçer ve çocukları evlendirir.
Onlar ermiş muradına biz çıkalım kerevetine misali üzücü öykü mutlu sona biter. Geriye “Ördeğime kaz diyorlar” adlı güzel bir türkü kalır.
TÜRKÜ BURDUR YÖRESİNDE MEŞHUR OLDU
Bu sözleri, müziği ve tınısı insanın içinde dokunan güzel Uşak türküsü enteresan biçimde Burdur yöresinde yaygınlaşmıştır. Müzik öğretmeni Emre dayıoğlu tarafından 14 Ağustos 2015 tarihinde Burdur’un Kayış köyünden Ayşe Aydınlığın sesinden kayıt altına alınmış. Burdur çevresinde kına gecelerinde ve düğünlerinde söylenen bir türkü olmuştur.
Diğer bir kayıtlara göre ise Kültür ve Turizm Bakanlığı arşivindeki 2001 Haziran tarihli kayıtta türkünün adına “Ördeğime Kaz Diyorlar” şeklinde ve sözleri ise ilk kıtası aynı ikinci kıtası tamamen farklı olsa da üçüncü kıta yakın sözlere sahip. Bu kayıt Uşak yöresinde saadettin Özgürden kayıt alınmış. Derleyen ise yine saadettin Özgür ile İbrahim Acet. Notaya alan ise İbrahim Acet. Bazı yörelerde ise “Bülbül Yuvan Yıkıldı mı?” ismi ile okunmaktadır.
Not: “Ördeğime Kaz diyorlar” adlı Uşak türküsünün öykünün anlatıldığı “Dost Türküler” programının tekrarının 3 Haziran Salı günü saat 14.15’te TRT Müzik kanalında yeniden yayımlanacağı duyuruldu.
