Uşşakizade Muammer Bey, Uşakizade Sadık Bey'in oğludur. Uzun yıllar önce Uşak’tan İzmir’e göç eden Uşşakizade ailesi burada, tütün, halı, incir ticareti gibi işlerle uğraşmıştır.
Atatürk İstiklal Savaşı'ndan sonra 1922'de İzmir’i ilk ziyaretinde Muammer Bey'in evinde konuk edilmişti. Atatürk'ün bu ailenin Batı’ya dönük yaşamından çok etkilendiği söylenir. Muammer Bey'in yabancı diller bilen kızı Latife Hanım, Atatürk’ün İzmir’i ziyaretinden kısa bir süre sonra, 29 Ocak 1923'te Türkiye’nin kurtarıcısıyla evlenmiştir.
Gelin, şimdi Paris Barış Konferansı’na gitmesi planlanan İzmir Müdafaayı Hukuku Osmaniye Cemiyeti Heyeti üyelerinden Uşşakizade Muammer Bey’in bu mecrasını Sevgili ömer Aşçı’nın araştırmasından öğrenelim.
18 Ocak 1919 Uşşakizade Muammer Bey
I. Dünya Savaşı'nın askeri safhası ateşkes antlaşmalarıyla sona erdikten sonra galip İtilaf Devletleri ile mağlup İttifak Devletleri 18 Ocak 1919 tarihinde Paris Barış Konferansı'nda bir araya gelmiştir. Konferansın odak noktası Osmanlı Devleti ile yapılacak barış anlaşmasının koşullarıdır. Osmanlı Devleti toprakları daha önce yapılan gizli anlaşmalarla paylaşılmıştır. 1917 yılında imzalanan gizli Saint-Jean-de-Maurienne Anlaşması ile Batı Anadolu'nun İzmir'den Konya'ya kadar geniş bir bölgesi İhtilaf Devletleri İngiltere ve Fransa tarafından savaşa dahil olması koşuluyla İtalya Devleti’ne vadedilmiştir. Bu anlaşmada İtalya Devleti’ne verileceği vaat edilen bölge Mersin, Antalya, Konya, Afyon, Uşak, Kütahya, Manisa, Denizli, Muğla, Burdur, Isparta, Aydın ve İzmir illerini kapsamaktaydı. Lakin savaş sonrasında İhtilaf Devletleri Akdeniz’de kuvvetli bir donanmaya ve on iki adalara sahip bir İtalya’nın İzmir bölgesine yerleşmesini şahsi çıkarlarına ters bir durum olarak görmektedir. İhtilaf Devletleri İzmir'in kendi menfaatleri doğrultusunda hareket edebilecek güçsüz uydu bir devlete yani Yunanistan'a verilmesini istemektedir. Yunan Başbakanı Elefterios Venizelos, 12 Aralık 1918 tarihinden beri Paris’te Batı Anadolu’da Rum nüfusun çoğunlukta olduğunu iddia ederek Yunanistan sınırlarına katılması yönünde propaganda faaliyetleri yürütüyordu. Venizelos konferansta İtalyanların bir oldu-bitti ile Anadolu’yu işgal etmek istedikleri tezini ortaya attı. Bu bölge şimdi Yunanistan tarafından atalarının tarihi anayurdu olduğu iddiasıyla isteniyordu. Gazetelerde yer alan bu haberler karşısında Batı Anadolu eşraf ve uleması harekete geçmeye başlamıştır.
HEYET VAHDETTİN TARAFINDAN KABUL EDİLİYOR
İzmir Müdafaayı Hukuku Osmaniye Cemiyeti Paris Barış Konferansı’na giderek Türk Milleti’nin haklarını anlatmak için Moralızade Nail, İkdam Gazetesi Sahibi Ahmet Cevdet, hariciyeden Ragıp Raif ve Uşşakizade Muammer Bey’ler den meydana gelen diplomatik bir heyet seçilmiştir. Yine bu heyet üyeleri, adliye nazırı İzmirli Sıtkı Bey vasıtasıyla padişah tarafından kabul edilmiştir. Heyet başkanı Ege Türklerinin padişah ve hanedana bağlılıklarını, Osmanlı vatanına sarsılmaz sadâkatlerini padişaha bildirmiş, Vahdeddin de bu teminattan çok memnun olmuştur. Vahdeddin heyet üyelerine, İzmir’in Osmanlı vatanından ayrılmasının katiyen hatır ve hayale gelemeyeceğini ve vatan duygusu ile canlılık gösteren bir heyetin emellerinin hiçbir zaman ihmal edilemeyeceğini belirtmiş, yakında İzmir’e gelerek milletle temas edeceğini müjdelemiştir.
İzmir Müdafaayı Hukuku Osmaniye Cemiyeti Heyeti’nin 3 Mart 1919’da Tevfik Paşa Kabinesi’nin düşmesi üzerine, Paris Barış Konferansı’na gitme planları suya düşmüştür. Ancak, Paris Barış Konferansı’na Türk isteklerini kapsayan bir telgraf göndermişlerdir.
Paris Barış Konferansı’na gitmesi planlanan İzmir Müdafaayı Hukuku Osmaniye Cemiyeti Heyeti üyelerinden Uşşakizade Muammer Bey, Osmanlı’nın zirvedeki zenginlerindendir.
Kaynak ve Notlar:
Nurdoğan Taçalan, Ege'de Kurtuluş Savaşı Başlarken , Milliyet Yayınları,İstanbul,1981, s.125.; Millî Mücadele döneminin ilk direniş örgütü olan İzmir Müdafaayı Hukuku Osmaniye Cemiyeti 1 Aralık 1918 tarihinde kurulmuştur. Kuruluş amacı İzmir ve çevresinde Wilson Prensipleri esası dahilinde ilmî mahiyette çalışarak Türk'ün hakkını korumak için çalışmak olarak belirtilmiştir.
Servet Avşar,Milli Mücadelede propaganda faaliyetleri (1918-1923)/Doktora Tezi,Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı, Isparta,2010,s.42; Bkz.Celal Bayar, Ben De Yazdım,Cilt:5,İstanbul, 1967,s. 1634; Emine Kısıklı, Mustafa Kemal Paşa’nın Millî Mücadele Başlangıcındaki Kamuoyu Oluşturma Faaliyetleri, Basılmamış Doktora Tezi,Ankara Üniversitesi, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara, 1987 s.157; Mevlüt Uluğtekin Yılmaz,Millî Mücadele’de Bozguncu Propagandaya Karşı Yapılan Çalışmalar, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi,Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara, 1989, s.54.
Mustafa Albayrak, “Mondros Ateşkes Antlaşması Sonrasında Batı Anadolu’da Kurulan Başlıca Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri” Askeri Tarih Bülteni Yıl.15, Sayı: 29(Ağustos 1990), Genelkurmay ATASE Bşk.lığı Yay., Ankara, 1990 s.89
