Sivaslı ilçesine 4 kilometre uzaklıktadır. Doğusunda Sivaslı ilçe merkezi, batısında Azizler köyü, , kuzeyinde Yeni Erce köyü ile çevrilidir. Adını neden ve nereden almıştır? Sivaslı ilçesinin en eski köylerinden birisidir. Adını Dulkadiroğulları Beyliği oymaklarından olan Sazak oymağından almıştır.
DULKADİROĞULLARI BEYLİĞİ
Şimdiye kadar tanıdığımız beyliklerin hepsi Selçuklu Sultanlığı zamanında veya çoğu da uç beyi olarak ortaya çıkmıştır. Anadolu'da ayrıca, İlhanlı devletinin dağılışından sonra ortaya çıkmış bazı Türk beylikleri de vardır. Dulkadiroğulları, Ramazanoğulları, Tacettinoğulları ile Karakoyunlular ve Akkoyunlular bu gruba girer.
Anadolu'nun dışına da yayılarak, geniş bir devlet manzarası olan Karakoyun ve Akkoyunluluları’ da ayrıca ele alacağız.
Anadolu'ya horasandan göç ettikleri belirtilen Dulkadir Türkmenleri, Oğuzların bozok kolundandır. Anadolu’ya göç tarihleri konusunda elimizde bir bilgi bulunmayan Dulkadiroğulları, 1335' lerden sonra, tarih sahnesine çıkmıştır.
Beyliğin bilinen ilk reisi; Zeynettin Karacabey’dir. Karacabey Dulkadiroğluları aşiretinin reisi olarak Kölemen sultanlarının emrinde, Ermenilere karşı yaptığı savaşlarla ünlenmiştir Karacabey’in 1337' yılında Ertana Beyliğinin elinden Elbistan’ı alarak kendisine başkent yaptığı bilinmektedir. Bu tarihi Dulkadiroğulları Beyliğinin kuruluş tarihi olarak kabul edebiliriz.
Karacabey, Kölemen Sulatnalrı tarafından Elbistan Valisi olarak tayin edilmiştir. Ayrca kendisien “Türkmenlern Beyi” payesi verilmiştir. Ancak bir zaman sonra, Karacabey’in, Memluklu Devletinin Şam ve Halep valileri ile arası açılmış ev çatışmlara başlamıştır. BU çatışmalrada Karacabey rakiplerine daima stünlük sağlamıştır.
BU başarıların verdiği güven ve üstünlük duygusuyla hareket eden Karacabey, arasında husumet olan bir kişin Halep’ vali olarak tayin edilmesi üzerine 1348 yılında Kölemen Sultanlığına tabi olmaktan vazgeçerek bağımsızlığını ilan etmiştir.
Bunun üzerine Kölemen Sultanlığı, Kölemen Sultanlığı, Karaca Bey üzerine büyük bir ordu gönderdi ve onu ele geçirdi. 1350 yılında Kahire’de asıldı. Türkmen Beyliği unvanı da Ramazan Bey’e verildi.
Üçok boyundan olan Ramazan bey, Bozok boyuna hakim olamadı. Bunun üzerine Kölemen Sultanlığı, Elbistan Valiliğini, kendisine tabi olmak şartıyla Karaca Bey’in oğlu Halil Bey’e verdi ve Bozokları kontrol altına aldı.
Bir müddet sonra Halil Bey’de tıpkı babası gibi Kölemen Sultanına karşı gelmeye başladı. Halil Bey, Malatya ve Maraş çevrelerini işgal etti. Üzerine gönderilen memluk ordusunu perişan etti.
Kölemen Sultanı, bu kez çok daha büyük bir ordu göndererek Hali Bey’in ordusunu yendi. Ancak, Harput Kalesine kaçan Halil Bey’i ele geçiremedi. Bunu üzerine Halil Bey’i ortadan kaldırmak için bir suikast planı hazırlandı. Umuroğlu İbrahim adlı bir Türkmen Beyi, 1386 yılında Hali Bey’i öldürdü.
Halil Bey’in yerine geçen Süli Bey’de bir sonra Kölemenlilere başkaldırdı. O da bir suikastla ortadan kaldırıldı. Sonrasında Süli Bey’in oğlu Sadaka ile Halil Bey’in oğlu Mehmet Nasrettin arasında yaşanana beylik mücadelesini Mehmet Nasrettin Bey kazandı ve Dulkadiroğulları beyliğinin başına geçti.
Mehmet Bey, ılımlı bir siyaset izleyerek Memluklularla iyi geçindi. Memlukluların düşmanı Karaman Oğulları ile mücadele halinde oldu. Bu başarılı hizmetlerinin karşılığı olarak tekrar Kayseri’yi ele geçirmek için Osmanlılardan yardım istedi. Ve onların yardımıyla Kayseri’yi 1436 yılında ele geçirdi.
Mehmet Nasrettin Bey, 1443 yılında vefat etti. Yerine oğlu Süleyman Bey geçti. Süleyman Bey döneminde kayda diğer bir olay yaşanmadı. O da 1454 yılında ölünce yerine oğlu Melih Aslan Bey geçti. Melih Aslan Bey, kendisine karşı olan kardeşi Şah Budak Bey tarafından tertip edilen bir suikast sonucu öldürüldü.
Ancak, Dulkadir Oğulları Aşireti, melih Aslan bey’in katili olarak gördükleri Şah Budak bey’i bey olarak kabul etmedi ve Osmanlılardan yardım istedi. Bunun üzerine Şah Budak bey Mısır’akaçmak zorunda kaldı.
Bunun üzerine 1469 yılında kayıt Bey, Dulkadiroğluları Beyi olarak Mehmet Bey’in oğlu Rüstem Bey’i tayin etti. Osmanlı padişahı da aynı anda Sülayman Bey’in kardeşi Şahsuvar Bey’i obanın başına bey olarak atamıştı.
Bu iki ayrı atama Osmanlı İmparatorluğu ve Kölemn devletinin arasını bozdu. Kölemen Sultanı Kayıt Bey, Şahsuvar Bey’e karşı bir ordu sevk etti. Ancak bu Oradu, Amanas geçidinde pusuya düşürüldü ve büyük bir bozguna uğradı ve tammaı kılıçtan geçirildi.
Kayıt Bey tarafından gönderilen ikinci ordu da yine aynı yerde pusuya düşürüldü ve ağır bir yenilgiye uğratıldı.
Bunun üzerien 1471 yılında Emir Yaşbak komutasında üçüncü bir ordu daha sefere çıktı. Bu defa şahsuvar yenilerek zamantı kalesine sığındı. Yaşbak bu kalyi de kuşatarak aldı. Bunun üzerine Şahsuvar kayıt bey’i tanıdığını belirterek teslim oldu. Ama idam edilmekten kurtulamadı.
Emir Yaşbak, yanında gelen Şahsuvar’ı Dulkadir Oğulları Beyi olarak atadı. Şahsuvar bey, ikinci kez oturduğu beylik koltuğunda bu kez uzun süre kaldı. Ancak, Osmalıların yardım ettiği kardeşi Alaüddevle, 1479 yılında onu beylikten uzaklaştırarak kendi bey oldu.
Alaüddevle, önce Osmanlılarla iyi geçinmişse de 1485’te yaşanan Osmanlı – Kölemen savaşlarında Kölemenlerden yana tavır almıştı.
Yavuz Sultan Selim, Çaldıran savaşı sonrası 1515 yılında Sadrazam Hadım Sinan Paşa’yı Alaüddevle üzerine gönderdi. Turna Dağı’nda yaşanan savaşı kaybeden Alaüddevle ve 4 oğlu yakalanarak idam edildi.
Bu tarihten itibaren Kölemen Sultanlığını Dulkadiroğulları Beyliği üzerinde egemenliği sona ermiştir. Osmanlı İmparatorluğuna bağlı kalmak suretiyle Şahsuvar Bey’in oğlu Ali Bey, beyliğin başına getirilmiştir.
Ali Bey’i çekemeyen Vezir Ferhat paşa onu 1521 yılında katlettirir. Ali Bey’in ölümü ile Dulkadiroğulları Beyliği tarih sahnesinden çekilerek tamamen Osmanlı İmparatorluğuna katılır.
Bu beylik önce Kölemenlere, daha sonra da Osmanlı İmparatorluğuna tabi olmuş, hiçbir zaman bağımsız olmamıştır.
(KAYNAK: Türkler ve Türk Tarihi devletleri 2 Cilt)
SAZAKLAR:
Dulkadiroğulları Beyliği döneminde bir yörük beyliği cemaatiyken fetret devrinde Amanoslardan İçel (Mersin)’e geçmişlerdir. Adana, hatay ve Amanos Dağlarında yaşayan Dulkadiroğulları beyliği bakiyeleri, İçel’de birleşip Karamanoğlu Beyliğine iltihak etmişlerdir.
Karamanoğulalrı Beyliği’nin 1400’lü yılların sonunda tamamen ortadan kaldırılmasıyla ortada kalan oymaklar, ya kaçıp dağların kuytusuna saklanarak gözden ırak olmuş, ya da Osmanlı İmparatorluğu tarafından Balkan ya da Makedenya taraflarına sürgün edilmişlerdir.
Sazak Oymağı, İçilçevresinde dolaşırken günümüzde Antalya’ya bağlı Silandı (Selendi) çevrelerinde Sivaslı yörüklerine karışarak batı taraflarına gelmişlerdir. Buralarda Kocadağ’a ya da Üç Kuyular Yaylasına çıkarlardı.
İlk yerleşim yerleri; Uşak asafltı yakınlarında ‘yıkık’ denilen yerde ‘keçi damları’ civarına yerleşmişlerdir. Daha sonra Sazka köyünün bugün bulunduğu yere 7 hane olarak konuşlanmamışlardır.
‘Yıkık’ denilen bölgede iki oba iki oba üç çadır halinde yerleşmiştir. Burada yaşayan Dulkadiroğulalrı Beyliği bakiyesi 30 kişi kadar diyebiliriz.
Ulubey ilçesi Kışla köyü ile Cızık damı aarsında bulunan Sazak köyü ören yeri de bunların devamıdır.
Bugünkü Sazak köyünün kurulu bulunduğu alan, Roma deönminden kalma bir yerleşim alanını ören yeridir. Buradan her zaman tarihi değer taşıyan taşalr çıkmaktadır. Köylüler bu taşları köy camisi civarında muhafaza altına almıştır.
Yine buralarda çok eski devirlerden kalma dut ağaçları halen varlığını sürdürmektedir.
SAZAK KÖYÜNDE KÖKLÜ YERLEŞİK AİLELER
LAKAPLARI SOY ADLARI
1- Ayan Oğulları Kükrer
2- Davud Oğulları Çelik
3- Dimi Oğulları Sarıkaya
4- Gayıd Oğulları Eser
5- Çil Ali Oğulları Uysal
6- Köseoğlu Kahraman
7- Kasaplar (Yörük) Serdar
8- Ese Oğulları Aydemir
Not: 7’inci sırada yer alan kasaplar lakaplı aileden üç kardeş, Pınarbaşı ve Azizler köylerine yerleşmişler, yerleştikleri her yerleşim alanına da bir çeşme yaptırmışlardır.
Sazak köyünde bulunan bir çeşme bu aile tarafından tarihi taşlarla yaptırılmış ve hal ayaktadır.
(KAYNAK KİŞİ: ALAEDTİN KÜKRER)
SAZAK KÖYÜNÜN ÇANAKKALE ŞEHİTLERİ
1- Ayanoğlu Hüseyin (Kükrer)
2- Dımı Oğlu İslam (Sarıkaya)
ÇEŞMELER
1- Gara Fatma çeşmesi
2- İki Oluklu Çeşme (Tarihi devşirme taşlarla yapılmıştır)
3- Vilayet çeşmesi
4- Köy meydanında Kasap çeşmesi
İNANIŞLAR
Tekke yerleri: Köyün kenarında çam ağaçlarıyla kaplı bir tepede tekke yeri vardır. Kutsal günlerde mum yakarlar, kuban adarlar. Hıdırellez günlerinde yemekler pişirilir topluca yenirdi.
Al Dede (Köyün üzerinde Domuz Deresi mevkii)
Zoy Veli (Gayran Mevkii)
YILLARA GÖRE NÜFUSU
1955 (227 kişi), 1960 (304 kişi), 1965 (288), 1970 (270 Kişi), 1975 (288 Kişi), 1980 (381 Kişi), 1985 (297 Kişi), 1990 (204 Kişi), 1997 (230 Kişi)
MAHALLİ İDARELER (MODERNLEŞME)
1966 VE 1967 YILLARI ARASINDA KÖYDE; okul, cami, standart yol, telefon ve içme suyu varken, elektrik, sağlık ocağı, köy ebesi ve köy odası bulunmamaktadır. O dönemde Muhtar Ahmet Tuğlu’dur.
SAZAK KARYESİ VE OTAÇ ÇİFTLİĞİ
Sazak karyesi ve Otaç çiftliği Uşak’a bağlı Alaedttin ve Sülayman tımarı nöbetleşe ortak. (2. Beyazıt Dönemi)
1520 senesi: sazak Çiftliği Uşak2a bağlı, Alaedttin ve Süleyman tımarı nöbetleş ortak.
A: Resmi Asiyab: Su ve rüzgar ile çalışan un değirmenleri ile zeytinyağı değirmeninden alınan vergi.
Uşak’a bağlı Sazak Çiftliği köyünde resmi asiyab vergisi; Fetullah’ın Hacı ve Beyrek’in tımarı
2. Beyazıt: Timur’un oğlunun çiftinin fermanına İbrahim Sipahizade’nin oğlu Calab virmiş:
1 kişi, 1 ev, (Çift 1) Sipahizade (1)
KAYNAK: 15 VE 16 YÜZ YIL Arşiv kaynaklarına göre: Uşak Kazasının Sosyal ve Ekonomik Tarihi. Dr. Mehtap Özdeğer)
TARİHTE SAZAK KÖYÜ
Tapu ve Kadastro Müdürlüğüne ait Kuyud-u kadima’deki 1562 tarihli ve 48 sayılı Kütahya Livası tahrir defterinin 316. Sayfasında yer alan Uşak nahiyesine bağlı köylerin adlarını, hane sayılarını ve toplam vergilerini gösteren liste şöyle:
Köyün adı: Sazak, Hane: 7, Vergi: 2600 Akça
1571 Uşak kazası köyleri ve ödedikleri vergi miktarı
Kaynak: Kütahya Mufasal Defteri, No:48, 3. Cilt Ankara T.K.A)
9 Rebiyülahhir 1254/2 Temmuz 1838 Sazak diye yazılmıştır.
H. 1316/M. 1898-1899
Uşak kazasına bağlı köylerin listesinde Sazak olarak yazılmıştır.
Kaynak: Dünden Bugüne Karahallı Ali İhsan Özkan
Cumhuriyetin İlk Yıllarında Uşak’ın idari yapısı: Ulubey nahiyesine bağlı köyler ‘Sazak’ olarak yazılmıştır.
Uşak İlinin 1985 Yılındaki İdari yapısı
Uşak İli merkez İlçesi, Sazak köyü, nüfusu: 297
